Afrikada doňuz gyzzyrmasynyň Amerikada ýaýramagynyň öňüni almak üçin gyssagly çäre görülmeli

Öldüriji doňuz keseli, soňky 40 ýylda soňky gezek ilkinji gezek Amerika sebtine ýetip barýarka, Bütindünýä haýwanlar saglygy guramasy (OIE) ýurtlary gözegçilik işlerini güýçlendirmäge çagyrýar.OIE we FAO bilelikdäki başlangyjy bilen serhetüsti haýwan kesellerine (GF-TADs) progressiw gözegçilik üçin Global Çarçuwaly tarapyndan berlen möhüm goldaw dowam edýär.

Buenos Aýres (Argentina)- Soňky ýyllarda doňuzlarda 100 göterime çenli ölüme sebäp bolup bilýän Afrika doňuz gyzzyrmasy (ASF) doňuz eti pudagy üçin uly krizise öwrüldi, köp ownuk kärhanalaryň durmuşyny howp astyna aldy we doňuz önümleriniň dünýä bazaryny durnuksyzlaşdyrdy.Çylşyrymly epidemiologiýasy sebäpli bu kesel 2018-nji ýyldan bäri Afrikanyň, Europeewropanyň we Aziýanyň 50-den gowrak ýurduna täsir edip, yzygiderli ýaýrady.

Dominikan respublikasynyň habar berşi ýaly häzirki wagtda Amerika sebitindäki ýurtlar hem hüşgärBütindünýä haýwan saglygy maglumatlary ulgamy  (OIE-WAHIS) ASF-iň birnäçe ýyllap keselden halas bolmagyndan soň gaýtalanmagy.Wirusyň ýurda nädip girendigini anyklamak üçin goşmaça gözlegler dowam edýärkä, onuň ýaýramagynyň öňüni almak üçin eýýäm birnäçe çäreler görülýär.

ASF 2018-nji ýylda ilkinji gezek Aziýa aralaşanda, GF-TADs çarçuwasy boýunça Amerikada sebitleýin hemişelik bilermenler topary bu keseliň ýüze çykmagyna taýynlyk görmek üçin çagyryldy.Bu topar, keseliň öňüni almak, taýýarlyk we jogap bermek boýunça möhüm görkezmeleri berýärASF-a gözegçilik etmek üçin global başlangyç  .

Parahatçylyk döwründe döredilen bilermenler topary bu gyssagly howpy çalt we netijeli utgaşdyrmak üçin eýýäm taýynlyk görmek üçin goýlan tagallalar netije berdi.

Resmi duýduryşdan soňOIE-WAHIS, OIE we FAO sebit ýurtlaryna goldaw bermek maksady bilen hemişelik bilermenler toparyny tiz mobilizlediler.Bu nukdaýnazardan, topar ýurtlary serhet gözegçiligini güýçlendirmäge we durmuşa geçirmäge çagyrýarOIE halkara ülňülerikeseliň döremek howpuny azaltmak üçin ASF-da.Riskokary töwekgelçiligi kabul etmek, maglumat we gözleg netijelerini dünýä weterinariýa bileleşigi bilen paýlaşmak sebitdäki doňuz populýasiýasyny gorap biljek irki çäreleri durmuşa geçirmekde möhüm ähmiýete eýe bolar.Keseliň habardarlyk derejesini ep-esli ýokarlandyrmak üçin ileri tutulýan çäreler hem göz öňünde tutulmalydyr.Bu maksat bilen, OIEaragatnaşyk kampaniýasy  ýurtlarynyň tagallalarynda goldaw bermek üçin birnäçe dilde bar.

GF-TAD-laryň ýolbaşçylygynda ýakyn günlerde ýagdaýa ýakyndan gözegçilik etmek we ejir çeken we goňşy ýurtlary goldamak üçin Adatdan daşary ýagdaý dolandyryş sebit topary döredildi.

Amerikan sebiti indi ASF-den azat bolmasa-da, keseliň täze ýurtlara ýaýramagyna gözegçilik etmek sebitdäki ähli gyzyklanýan taraplaryň, şol sanda hususy we döwlet pudaklarynyň işjeň, anyk we utgaşdyrylan çäreleri arkaly mümkindir.Muňa ýetmek, dünýäniň iň ejiz ilatynyň azyk howpsuzlygyny we eklençlerini bu weýrançylykly doňuz keselinden goramak üçin möhüm ähmiýete eýe bolar.