Global portlar 65 ýylda iň uly krizis bilen ýüzbe-ýüz bolýar, ýüklerimiz bilen näme etmeli?

COVID-19-yň gaýtadan dikeldilmegi netijesinde köp ýurtda we sebitlerde port dyknyşygy ýene-de güýçlendi.Häzirki wagtda 2,73 million TEU konteýnerleri portlaryň daşynda düşürilmegine we düşürilmegine garaşýar, dünýädäki 350-den gowrak ýük göteriji bolsa düşürmek üçin nobata garaşýar.Käbir habar beriş serişdeleri häzirki gaýtalanýan epidemiýalaryň global transport ulgamynyň 65 ýylda iň uly krizise duçar bolup biljekdigini aýtdy.

1. Gaýtalanýan epidemiýalar we islegiň dikeldilmegi global transport we portlary möhüm synaglara sezewar etdi

Ippingük daşamagyň tertibiniň yza çekilmegine sebäp boljak aşa howa şertlerinden başga-da, geçen ýyl başlanan täze täç epidemiýasy dünýä transport ulgamynyň 65 ýylda iň uly krizise sezewar bolmagyna sebäp boldy.Mundan ozal Iňlis “Finansal Taýms” 353 konteýner gämisiniň dünýäniň daşarky portlarynda hatara düzülendigini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende iki esse köpdügini habar berdi.Olaryň arasynda ABŞ-nyň esasy portlary bolan Los An Angeleseles we Long Biç portlarynyň daşynda henizem 22 sany ýük daşaýjy garaşýar we düşüriş işleri üçin henizem 12 gün gerek bolar diýlip çaklanylýar.Mundan başga-da, Amerikanyň Birleşen Ştatlary we beýleki köp sanly ýurt ýakyn günlerde geçiriljek “Gara anna” we “Ro Christmasdestwo” söwda möwsüminde harytlaryň sanawyny artdyrmakda esasy meselä öwrülip biler.Hünärmenler epidemiýa döwründe ýurtlaryň serhet gözegçiligini güýçlendirendigine we adaty üpjünçilik zynjyrlarynyň täsir edendigine ynanýarlar.Şeýle-de bolsa, ýerli halkdan onlaýn söwda etmäge isleg ep-esli ýokarlandy, netijede deňiz ýükleriniň we portlaryň köpelmegine sebäp boldy.

Epidemiýadan başga-da, global port infrastrukturasynyň könelmegi ýük daşaýjylaryň dyknyşygynyň möhüm sebäbidir.Dünýäde ikinji uly konteýner ýük topary bolan MSC-iň ýerine ýetiriji direktory Toft, soňky ýyllarda global portlaryň köne infrastruktura, geçirijiligiň çäkliligi we has uly gämilere çydap bilmezlik ýaly kynçylyklara duçar bolandygyny aýtdy.Şu ýylyň mart aýynda “Çangçi” ýük gämisi Sues kanalynda gark bolup, global ýük daşamagyna päsgel berdi.Munuň sebäplerinden biri, "Çangçi" gaty uly bolup, egilip, ýere gaçandan soň derýanyň ugruny ýapdy.Habarlara görä, şeýle ullakan ýük gämisiniň öňünde porta has çuň duralga we has uly kran gerek.Şeýle-de bolsa, infrastrukturany täzelemek üçin wagt gerek.Diňe kran çalşyljak bolsa-da, sargyt goýmakdan başlap, gurnama işine çenli 18 aý gerek, bu epidemiýa wagtynda ýerli portlara öz wagtynda düzediş girizip bilmez.

Dünýäde ikinji orunda durýan konteýner daşaýyş topary bolan Ortaýer deňziniň gämi gatnawy (MSC) kompaniýasynyň baş direktory Soren Toft: Aslynda port problemalary epidemiýadan ozal bardy, ýöne epidemiýa döwründe köne desgalar we mümkinçilikleriň çäklendirilmegi bellendi.

Häzirki wagtda käbir ýük daşaýan kompaniýalar, ýük daşaýanlaryň ileri tutmagy üçin porta maýa goýmak üçin başlangyç görkezmek kararyna geldiler.Recentlyakynda Germaniýadaky Gamburg terminalynyň operatory HHLA azlyk paýy boýunça COSCO SHIPPING Porty bilen gepleşik geçirýändigini aýtdy, bu bolsa ýük daşaýjy topary terminal infrastrukturasynyň gurluşygyna meýilnamalaşdyrmakda we maýa goýmakda hyzmatdaş eder.

2. ippingük daşama bahalary täze ýokary derejä çykdy

10-njy awgustda Global konteýner ýük indeksi Hytaýdan, Günorta-Gündogar Aziýadan Demirgazyk Amerikanyň gündogar kenaryna ugradylýan bahalaryň ilkinji gezek TEU üçin 20 000 ABŞ dollaryndan geçendigini görkezdi.2-nji awgustda bu görkeziji 16,000 dollardy.

Hasabatda hünärmenleriň sözlerine salgylanyp, soňky bir aýda Maersk, Ortaýer deňzi, Hapag-Lloýd we beýleki köp sanly iri gämi gatnaw kompaniýalary möwsümiň iň ýokary nyrhlary we gidýän port dyknyşyklary sebäpli birnäçe goşmaça tölegleri yzygiderli ýokarlandyrdy ýa-da köpeltdi diýilýär.Bu, ýük daşama bahalarynyň soňky ýokarlanmagynyň açarydyr.

Mundan başga-da, ýakynda Transport ministrligi daşary ýurtlarda epidemiýalaryň köpelmegi bilen, 2020-nji ýylyň dördünji çärýeginden bäri ABŞ-da, Europeewropada we beýleki ýerlerde portlarda çynlakaý dyknyşygyň dowam edýändigini mälim etdi. halkara logistika üpjünçilik zynjyry we netijeliligiň peselmegi, gämi meýilnamalarynyň uly meýdanyna sebäp boldy.Gijikdirmeler amaly netijelilige çynlakaý täsir etdi.Bu ýyl halkara ýük daşamak kuwwatynyň ýetmezçiligi we ýük nyrhlarynyň ýokarlanmagy global meselä öwrüldi.

3. “Altyn hepde” boş ýelkenli meýilnama ýük nyrhlaryny hasam ýokarlandyryp biler

Habarlara görä, ýük daşaýan kompaniýalar geçen ýylda ýük nyrhlarynyň ep-esli ýokarlanmagyny goldamak üçin Hytaýda oktýabr aýynda geçiriljek “Altyn hepde” dynç alyşynda Aziýadan täze sapar başlamagy göz öňünde tutýarlar.

Soňky birnäçe hepdäniň dowamynda Pacificuwaş ummanyndan we Aziýadan Europeewropa barýan esasy marşrutlaryň ýokary rekord derejesi yza çekiliş alamatlaryny görkezmedi.Ningbo Meişan terminalynyň öňki ýapylmagy, Hytaýyň Milli güni dynç alyşyndan öň ýük daşaýan ýerini hasam kynlaşdyrdy.Ningbo portunyň Meýşan duralgasynyň 25-nji awgustda açyljakdygy we häzirki problemalary ýeňilleşdirmegine garaşylýan 1-nji sentýabrda tutuşlygyna dikeldiljekdigi habar berildi.